به گزاش روابط عمومی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان رضوی، بخش اول نهمین پیش‌نشست «بایسته‌های کسب‌وکار موفق در ایران: مراحل عملی‌سازی ایده با تأکید بر تدوین طرح تجاری» در آستانۀ ۲۷ ژوئن (روز جهانی کسب‌وکارهای خرد، کوچک و متوسط) به میزبانی این اداره‌کل و با حضور اعظم صنعت‌جو، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی همایش و احسان شیبانی، مشاور مراکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد، تحلیلگر بازار سرمایه و دانش‌آموخته دکتری دانشگاه صنعتی شریف برگزار شد.

در ابتدا اعظم صنعت‌جو، عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد و دبیر علمی همایش با اشاره به نام‌گذاری ۲۷ ژوئن، به عنوان «روز جهانی کسب‌وکارهای خرد، کوچک و متوسط» گفت: مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تأکید بر اهمیت کسب‌وکارهای کوچک در دستیابی به اهداف توسعه پایدار، ارتقای خلاقیت و نوآوری و مزایای کسب‌وکارهای کوچک در اقتصاد کشورها از جمله پویایی و انعطاف‌پذیری، ظرفیت رشد و گستردگی جغرافیایی، اقدام به اختصاص یک روز جهانی برای این مهم کرده ‌است.

وی افزود: امروز میزبان شما در نهمین پیش‌نشست همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی با موضوع «بایسته‌های کسب‌وکار موفق در ایران: مراحل عملی‌سازی ایده با تأکید بر تدوین طرح تجاری» هستیم. اختتامیه این همایش مهرماه سال جاری در شهر مشهد به میزبانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و با حضور جمعی از اساتید داخلی و خارجی برگزار خواهد شد. در این همایش سعی شده به نقش کتابخانه‌های عمومی ـ به عنوان پایگاه‌های مردمی و اجتماعی ـ در توسعه و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک پرداخته شود. بخشی از فعالیت‌های این همایش شامل دعوت از داوران بین المللی، ارائه مقالات دریافتی، مشارکت و تبادل نظر با صاحب‌نظران، تقدیر از ایده‌های برتر و برگزاری کارگاه‌های آموزشی و توانمندسازی است.

در ادامه احسان شیبانی، مشاور مراکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد، تحلیل‌گر بازار سرمایه و دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف گفت: تنها ۱۰درصد از ایده‌های جدید، مناسب ثبت اختراع هستند و تنها ۲درصد از آنها از نظر تجاری به موفقیت می‌رسند.

وی تصریح کرد: اولین و مهم‌ترین سؤال برای کارآفرین این است که «آیا من آماده دنبال‌کردن رؤیاهایم هستم؟». کارآفرین همچنین باید بداند در چه زمینه‌هایی باید ایده‌پردازی کند؛ آیا این مهم تنها مربوط به حوزه علوم انسانی است؟ «ژان باتیست‌سی»، اقتصاددان و تاجر فرانسوی معتقد است عرضه، تقاضای خودش را به وجود می‌آورد.

شیبانی اظهار کرد: برای تبدیل یک ایده و رساندن آن به بازار می‌بایست ده گام برداشته شود. گام اول، «ارزیابی و چکش‌کاری ایده» است. در این مرحله، پرسش این است که آیا ایده ایجادشده، جدید و بکر است. برای رسیدن به پاسخ این پرسش ابتدا باید اقدام به جستجوی اولیه آن ایده در درگاه ثبت اختراع ایرانی و جهانی با صرف هزینه‌ای بالغ بر ۲۵۰ تا ۱۰۰۰ دلار کرد. به عبارت ساده‌تر، باید به مؤلفه‌هایی همچون اینکه آیا ایده ارزش دنبال‌کردن دارد؛ آیا با توانایی‌های فرد تناسب دارد؛ آیا آن خدمت یا محصول مقرون به صرفه است؛ رقبای این ایده در چه سطح هستند و اینکه آیا محصول باعث تعجب مشتری می‌شود توجه داشته باشیم. تحریک حس کنجکاوی و تعجب مشتری، از دیگر عوامل مهم موفقیت یک مخترع است.

مشاور مراکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: در گام اول باید نسبت به تنظیم و اجرای «توافق‌نامه عدم افشا» مقید باشید. توافق‌نامه عدم افشا به معاهده‌ حقوقی گفته می‌شود که بین صاحب ایده و افراد دیگر منعقد می‌شود و بر طبق مفاد آن، افراد موظف هستند اطلاعاتی که با آنها به اشتراک گذاشته می‌شود را افشا نکنند. این توافق‌نامه شامل رازهای تجاری، طراحی‌ها و نقشه‌های فنی محرمانه، فرمول‌های ریاضی و یا شیمیایی، طرح کسب‌وکار و فهرست مشتریان کنونی و آینده می‌شود.

وی گام دوم را «تعیین بازار هدف» دانست و گفت: مرحله اول، تعیین مشتریان هدف است؛ کسانی که با بیشترین احتمال، خریدار محصول می‌شوند. این گامی اساسی است؛ چراکه تمام فعالیت‌های آینده، صرف خدمت به این گروه هدف خواهد شد. گام سوم، «تحقق هدفمندی در رابطه با بازار هدف» است. در این گام باید به مواردی همچون مقایسه محصول با سایر محصولات توسط مشتریان، قیمت عادلانه محصول از دید مشتریان، انتظارات مشتریان از ویژگی‌های محصول و اضافه‌کردن ویژگی‌های جدید و بکر به محصول و مشخص‌کردن جایگاه ایده در بازار هدف، دقت داشته باشیم. پس از طی این مرحله و شناسایی مؤلفه‌های لازم باید این اقدامات را انجام دهیم: تهیه یک بروشور کامل و زیبا از محصول، تخمین هزینه‌های محصول و مقایسه با قیمت محصولات مشابه، اجاره غرفه در نمایشگاه‌ها جهت ارائه محصول و تحقیق بازار، طرح ایده‌های جدید برای بهبود و ارتقای محصول، اعمال تغییرات و تکرار فرآیند تحقیق بازار با توجه به تغییرات و تکرار فرآیند تا حصول به نقطه رضایت‌بخش. توجه داشته باشید که در این گام، هزینه‌های تولید باید متناسب با تغییرات، اِعمال‌ و مجدداً تخمین زده شود.

این تحلیل‌گر بازار سرمایه، گام چهارم تبدیل یک ایده و رساندن آن به بازار را «تولید نمونه‌های اولیه از محصول» دانست و اظهار کرد: لازم نیست این نمونه دقیقاً مشابه محصول نهایی باشد. برای جلوگیری از ناکاراییِ ثبت اختراع اولیه و یا ایجاد مشکل در محصول، این اقدام باید قبل از فرایند ثبت اختراع انجام شود. همچنین می‌توان، در صورت لزوم، از یک سرمایه‌گذار و یک فرد و یا تیم فنی برای رعایت موارد احتیاطی استفاده کنید. گام پنجم، «حفاظت از مالکیت معنوی» است. این اقدام می‌بایست به واسطه توجه به قوانین کشوری، تدوین استراتژی ثبت اختراع و مشورت با یکی از دفاتر ثبت اختراع، بهره‌گیری از وکلای مجرب و استفاده از ظرفیت سرمایه‌گذار (با توجه به هزینه‌های بالای ثبت اختراع) انجام شود. گام ششم، «انتخاب مدل کسب‌وکار» است. این گام از سه مدل اساسی «فروش‌مجوز»، «کارآفرینِ برون‌سپار» و «آغاز کسب‌وکار توسط کارآفرین» تشکیل شده است. دریافت «فروش‌مجوز» می‌تواند از طریق یک کمپانی با پرداخت حق لیسانس همراه با دریافت اختیار کامل محصول کارآفرین و با کمترین حاشیه سود برای صاحب ایده باشد. کارآفرینِ برون‌سپار از سه گام «تحقیق و توسعه» (تنها مسئولیت کارآفرین در این سه گام)، «تولید» و «بازاریابی» تشکیل می‌شود. این امر باعث ارائه محصول با کم‌ترین ریسک سرمایه‌گذاری به بازار و تضمین حاشیه سود متوسط برای کارآفرین می‌شود. در مدل سوم نیز تمامی مراحل تولید محصول و سود و زیان با کارآفرین است.

احسان شیبانی، مشاور مراکز رشد دانشگاه فردوسی مشهد، تحلیل‌گر بازار سرمایه و دانش‌آموخته دانشگاه صنعتی شریف، گام هفتم را «شناسایی کمپانی‌های کاندیدا»، «شناسایی شریکان بالقوه» و «طرح کسب‌وکار و طرح مقدماتی بازاریابی» دانست و افزود: در وهله اول با مقوله‌هایی همچون شکست کارآفرینان به واسطه انتخاب نامناسب کمپانی، تمایل کمپانی‌های بزرگ به خرید محصولات ویژه و استثنایی، تمایل کمپانی‌های کوچک برای بالابردن سهم خود در بازار، ورود به بازارهای جدید، خرید حقِ مجوز و، در نهایت، انتخاب کارآفرینی که سود بیشتری را برای او در نظر داشته باشد، برخورد می‌کنیم.

وی در خصوص «شناسایی شریکان بالقوه»، گفت: هر فرد و سازمان، صلاحیت شریک‌شدن در ایده شما را ندارد. باید به دنبال شرکایی باشید که بدون سرمایه‌گذاری فراوان و خرید ماشین آلات جدید، توانایی تولید محصول شما را داشته باشند. شریک بازاریاب می‌بایست تجربه بازاریابیِ محصول مشابه با محصول شما را داشته باشد. توجه و دقت خود را بر روی شرکت‌های کوچک بگذارید؛ چرا که با اضافه‌کردن محصول به سبد خود، فروششان به میزان قابل ملاحظه‌ای افزایش پیدا می‌کند و در نتیجه همکاری با شما برای آنان سودمند خواهد بود.

گفتنی است بیش از سی‌صد تن از کتابداران سراسر کشور در این رویداد مجازی حضور داشتند. ادامه مبحث گام هفتم، هشتم، نهم و دهم در نشست روز چهارشنبه ۷ تیرماه ۱۴۰۲ ارائه شد.